GD&T Tarihinde Stanley Parker mı, Henry Maudslay mı?

Google'da GD&T Tarihçesini aradığınızda karşınıza Stanley Parker'ın "Gerçek Konum" teoremiyle, sanki GD&T sadece "Gerçek Konum" dan ibaretmişçesine çıkar. Sonrasında da pek bir şey yazamazlar zaten.

Stanley Parker'ı araştırmaya çalıştığınızda da birbirinden kopuk ve çelişen bilgiler bulursunuz. Bir kaynağa göre bir diplomat, bir kaynağa göre İkinci Dünya Savaşı'nda donanmada çalışan bir mühendis olarak karşınıza çıkar. Hatta bazı kaynaklar bu iki bilgiyi harmanlayarak İkinci Dünya Savaşı'ında üstün başarı sağladığı için diplomat yapıldığını iddia eder.

Google fotoğraf aramalarında da Stanley Parker'ın fotoğrafı olarak diplomat olan Parker çıkmakta ve bu kişi için GD&T ile ilgili bir bilgi geçmemektedir. Hatta aramalara Stanley Parker GD&T yazdığınızda da farklı birçok kişinin fotoğrafı çıkmaktadır.

Bazı kaynaklar ise İskoçya'daki Royal Torpido Fabrikası'nda çalıştığını söylüyor. Ancak orada hangi tarihlerde ve hangi pozisyonda çalıştığıyla ilgili bir bilgi yok.

Bazen bilgiler Stanley Brampton Parker ile de karışabiliyor ancak Stanley Brampton Parker'ın Amerikalı olduğu kesin. Stanley Parker İngiliz...

Belki İkinci Dünya Savaşı yılları olduğu için o karmaşada bilgiler kaybolmuş olabilir. Zaten Stanley Parker'dan ilk olarak 1970 yılında yayınlanan bir ders kitabında bahsedilmektedir ve "Gerçek Konum" teoreminin Stanley Parker'a ait olduğu bile kesin değildir.

Şimdi gelelim Henry Maudslay'a;

Bu bilgiler Wikipedia'dan alınmıştır;

Henry Maudslay (22 Ağustos 1771 - 14 Şubat 1831) İngiliz bir makine aleti yenilikçisi, alet ve kalıp üreticisi ve mucitti. Makine aleti teknolojisinin kurucu babası olarak kabul edilir. İcatları Sanayi Devrimi için önemli bir temeldi.

Maudslay'in metali kesmek için metal torna tezgahını 1800 civarında icat etmesi ile standart vida dişi boyutlarının üretilmesini sağladı . Standart vida dişi boyutları, değiştirilebilir parçalara ve seri üretimin geliştirilmesine olanak sağladı.

Maudslay, yedi çocuktan beşincisiydi. Babası savaşta yaralandı ve bu nedenle 1756'da Woolwich'teki (o zamanlar Kent'te ) Royal Arsenal'de bir 'zanaatkar' oldu, 1776'ya kadar burada kaldı ve 1780'de öldü. Aile, Beresford Meydanı'ndan Powis Caddesi ile Beresford Caddesi arasında şu an var olmayan bir sokakta yaşıyordu.

Maudslay , Arsenal'de şarjör kartuşlarını doldurmak için çalıştırılan çocuklardan biri olan " barut maymunu" olarak 12 yaşında işe başladı . İki yıl sonra bir marangoz dükkanına, ardından da bir demirci ocağına transfer edildi ve on beş yaşında demirci olarak eğitim almaya başladı. Daha hafif, daha karmaşık türden demircilik işlerinde uzmanlaştı. Arsenal'deki Royal Foundry'de de çalıştı.

Maudslay o kadar iyi bir üne kavuştu ki mucit ve çilingir olan Joseph Bramah'ın dikkatini çekti. Bramah Maudslay'ın henüz on sekiz yaşında olmasına şaşırdı, ancak Maudslay yeteneğini gösterdi ve Bramah'ın Denmark Street, St Giles'daki atölyesinde çalışmaya başladı.

Bramah, tambur prensibine dayalı geliştirilmiş bir kilit türü tasarlamış ve patentini almıştı, ancak ekonomik bir fiyata üretmekte zorluk çekti. Maudslay, kilidin ekonomik bir fiyata yapılmasını sağlayan bir dizi özel alet ve makine tasarladı ve üretti.

Bramah bir hidrolik pres tasarlamıştı, ancak pistonu ve piston çubuğunu silindire takıldığı yerde sızdırmaz hale getirmede sorunlar yaşıyordu. Genel yöntem kenevir dolgusuydu ancak basınçlar bunun işe yaraması için çok yüksekti. Maudslay, mükemmel bir sızdırmazlık sağlayan ancak basınç serbest bırakıldığında harekete karşı hiçbir direnç göstermeyen deri bir kap rondelası fikrini ortaya attı. Yeni hidrolik pres bundan sonra mükemmel bir şekilde çalıştı. Ancak Maudslay, bunun için çok az itibar gördü.

Maudslay, 1800 yılında ilk endüstriyel ve pratik vida kesme torna tezgahını geliştirerek, vida dişi boyutlarının ilk kez standartlaştırılmasına olanak tanıdı. Bu, değiştirilebilir parçalar konseptinin somun ve cıvatalara pratik olarak uygulanmasına olanak tanıdı.

Maudslay, Bramah için çalışmaya başladığında, tipik torna tezgahı bir ayak pedalı ile çalıştırılıyordu ve çalışana göre çıkan ürün değişkenlik gösteriyordu. Bu, özellikle demir kesmede hassasiyete izin vermiyordu ve bu yüzden vida dişleri genellikle törpüleyerek (yani keski ve törpülerin ustaca serbest elle kullanılmasıyla ) açılıyordu. Somunlar nadirdi; metal vidalar genellikle ahşapta kullanılmak içindi. Ahşap çerçeveden diğer taraftaki metal bir tutturucuya geçen metal cıvatalar genellikle dişsiz yollarla (örneğin bir rondelaya kenetlenerek veya çarpılarak) tutturulurdu.

Maudslay, kesici takımın kelepçeleneceği ve kesici takımın her iki yönde hareket etmesini sağlamak için hassas bir şekilde planlanmış yüzeyler üzerinde kayacak bir takım tutucu tasarladı. Kayar destek, gücün bir çift değiştirilebilir dişli aracılığıyla iletildiği bir vidalı mil tarafından konumlandırıldı, böylece dişin dönmesine orantılı olarak hareket etti. Bu, vida dişlerinin hassas bir şekilde kesilmesini sağladı. Dişlilerin değiştirilmesi için çeşitli eğimler verdi. Kayar destek torna tezgahının hassas parçalar üretme yeteneği, makine bileşenlerinin üretiminde devrim yarattı. Atölyesinde kullanılan vida dişlerini standartlaştırdı ve somun ve cıvataları bu standartlara tutarlı bir şekilde uyacak şekilde yapacak seri kalıp setleri üretti. Böylece uygun boyuttaki herhangi bir cıvata aynı boyuttaki herhangi bir somuna uyacaktı. Bu, birleştirme teknolojisinde büyük bir ilerlemeydi.

Başka bir kaynağa göre Maudslay, kayar desteği icat etmedi. Bir torna tezgahında kılavuz vida, bir kayar destek ve bir dizi değiştirme dişlisini birleştiren ilk kişi olmayabilir ( Jesse Ramsden bunu 1775'te yapmış olabilir; ancak bunun için de kanıtlar yetersizdir) ancak yinede Maudslay, kılavuz vida, bir kayar destek ve bir dizi değiştirme dişlisinden oluşan üç parçalı kombinasyonu tanıtarak takım tezgahlarında ve vida dişlerinin mühendislik kullanımında büyük bir ilerlemeye yol açtı.

Maudslay'in orijinal vida kesme tornası Londra'daki Bilim Müzesi'nde bulunmaktadır.

Maudslay o kadar yetenekli olduğunu göstermişti ki, on dokuz yaşındayken, yani işe başlamasından bir yıl sonra Bramah'ın atölyesinin müdürü oldu.

1797'de, sekiz yıl Bramah için çalıştıktan sonra, Maudslay'e haftada 30 şilin ücret artışı reddedildi, bu yüzden kendi işini kurmaya karar verdi. 1798'de Oxford Caddesi'nden Wells Caddesi'nde küçük bir demirci dükkanı edindi. 1800'de Margaret Caddesi, Cavendish Meydanı'ndaki daha büyük bir yere taşındı.

1810'da Maudslay 80 işçi çalıştırıyordu ve atölyesinde yer kalmadığı için Lambeth'teki Westminster Bridge Road'da daha büyük bir yere taşındı. Maudslay ayrıca yetenekli olduğu ortaya çıkan ve gelecek vaat eden genç bir tasarımcı olan Joshua Field'ı işe aldı ve Maudslay onu ortaklığa aldı.

Maudslay, bir inçin on binde birine (0,0001 in ≈ 3 μm ) kadar ölçüm yapabilen ilk tezgah mikrometresini icat etti. Mausdlay'in tezgah üstü mikrometreleri büyük ölçüde kendi kullanımları içindir. 19. yüzyılın sonlarına kadar piyasada hassas ölçüm cihazları yoktu. Ünlü "Whitworth ipliğini" icat eden Sir Joseph Whitworth, mikrometrelerin ticarileştirilmesini teşvik etmede lider oldu.

Maudslay'in Lambeth çalışmaları deniz buharlı motorlarının üretiminde uzmanlaşmaya başladı . Gemilerde kullandığı motor tipi, silindirin yanına bir kiriş monte edilmiş yan kaldıraçlı bir tasarımdı. Bu, vapurların sıkışık makine dairelerindeki yüksekliği azaltıyordu. İlk deniz motoru 1815'te 17 beygir gücünde yapıldı ve Richmond adlı bir Thames vapuruna takıldı. 1823'te bir Maudslay motoru, Kraliyet Donanması tarafından hizmete giren ilk buharla çalışan gemi olan Lightning'e güç verdi. 1829'da HMS  Dee için tamamlanan 400 beygir gücündeki yan kaldıraçlı motor, o zamanlar var olan en büyük deniz motoruydu.

Maudslay 1791'de Bramah'ın hizmetçisi Sarah Tindel ile evlendi, birlikte Isabel Maudslay adında bir kızları ve dört oğulları oldu: en büyüğü Thomas Henry ve en küçüğü Joseph, daha sonra babalarının yanında iş hayatında katıldılar. İkincisi William, inşaat mühendisi oldu ve İnşaat Mühendisleri Kurumu'nun kurucularından biriydi.

Maudslay hayatının sonuna doğru astronomiye ilgi duymaya başladı ve bir teleskop inşa etmeye başladı. Norwood'da bir ev satın alıp orada özel bir gözlemevi inşa etmeyi planladı ancak planını gerçekleştiremeden öldü. Ocak 1831'de Fransa'daki bir arkadaşını ziyaret ettikten sonra İngiliz Kanalı'nı geçerken üşüttü. Dört hafta hasta kaldı ve 14 Şubat 1831'de öldü. St Mary Magdalen Woolwich'in kilise bahçesine gömüldü ; Leydi Şapeli'nde bulunan anıtı tasarladı.

Maudslay, makine takım teknolojisiyle Sanayi Devrimi için önemli bir temel attı . En etkili icadı vida kesme torna tezgahıydı. Vidalarda tekdüzelik yaratan ve değiştirilebilir parçaların uygulanmasına olanak tanıyan ( seri üretim için bir ön koşul ) makine, Sanayi Devrimi için gerekli devrim niteliğinde bir gelişmeydi.

Atölyesinde Richard Roberts , David Napier , Joseph Clement , Sir Joseph Whitworth , James Nasmyth ( buhar çekicinin mucidi ), Joshua Field gibi birçok seçkin mühendis yetişti. Maudslay, makine mühendisliğinin henüz emekleme aşamasındayken gelişiminde rol oynadı, ancak özellikle dünya çapındaki mühendislik atölyelerinde kullanılacak takım tezgahlarının geliştirilmesinde öncü oldu.

Maudslay'in şirketi, 19. yüzyılın en önemli İngiliz mühendislik fabrikalarından biriydi ve 1904'te kapandı.

Maudslay tarafından yapılan aletlerin çoğu Londra Bilim Müzesi koleksiyonundadır.

Maudslay ile Parker arasındaki temel fark, Parker'in daha yakın zamanda yaşamış olması ve bildiklerini yazıya dökmesidir. Ancak Maudslay makine mühendisliğine katkılarını yazıya dökmediği için pek tanınmaz. Bana göre bu kadar makine, GD&T bilgisi olmadan icat edilemez ve çalışmazdı. Maudslay'ın GD&T bilgisini yazıya dökmemesi onun GD&T'nin atası olmadığı anlamına gelmemektedir.