Tolerans Zincir Analizi (Kod Zinciri): Üretimde Hataları Öngörmenin Anahtarı
- Ümit BEYNEL
- 6 Nis
- 2 dakikada okunur
Günümüz rekabetçi üretim dünyasında kaliteyi artırmak, maliyeti düşürmek ve ürün tasarımında güvenilirliği sağlamak, doğru tolerans yönetimi ile mümkündür. Bu noktada Tolerans Zincir Analizi (ya da bilinen diğer adıyla Kod Zinciri Analizi), ürünlerin fonksiyonel gereksinimlerini karşılayacak şekilde tasarlanmasını ve üretilmesini garanti altına alan kritik bir mühendislik sürecidir.
Tolerans Zinciri Nedir?
Tolerans zinciri; bir montajda yer alan parçaların boyutsal sapmalarının, toplam montaj veya fonksiyonel bir ölçü üzerindeki etkisini analiz etmeye yarayan yöntemdir. Bu analiz sayesinde:
Parça toleranslarının birbiriyle olan ilişkisi anlaşılır,
Üretimde karşılaşılabilecek montaj hataları önceden öngörülebilir,
Gerekli yerlerde tolerans gevşetilerek maliyet avantajı sağlanabilir,
Kritik fonksiyonlar için uygun tasarım kararları alınabilir.
Tolerans Zinciri Analizi Neden Yapılır?
Tolerans zinciri analizi, özellikle montajın kritik boyutlara bağlı olduğu durumlarda devreye girer. Örneğin bir kapı boşluğu, delik-delik karşılamama, civata-delik karşılamama, bir mil-yatak uyumu veya dişli merkezleme toleransı gibi durumlarda küçük sapmalar bile işlev kaybına yol açabilir. Bu yüzden tasarım aşamasında yapılan tolerans analizi:
Üretimde sürpriz hataların önüne geçer,
Kalite problemlerini azaltır,
Gereksiz dar toleranslardan kaynaklı yüksek üretim maliyetlerini engeller,
Tasarımın üretilebilirliğini garanti altına alır.
Tolerans Zinciri (Kod Zinciri) Nasıl Yapılır?
Kod zinciri analizi genellikle şu adımlarla gerçekleştirilir:
1. Fonksiyonel Ölçünün Belirlenmesi:
Öncelikle hangi ölçünün ürün fonksiyonu için kritik olduğu belirlenir. Örneğin, bir kapakta açıklık (gap) değeri ya da mil-yatak boşluğu. Buna "hedef değer" de denebilir.
2.Tolerans Zincirinin Oluşturulması:
Fonksiyonel ölçünün hangi parçalardan ve hangi yönlerden etkilendiği gösterilir. Genellikle teknik resim üzerinde yön oklarıyla ve kodlama sistemiyle belirtilir.
3. Parçaların Boyut ve Toleranslarının Belirlenmesi:
Bu ölçüye etki eden parçaların nominal ölçüleri ve tolerans aralıkları not edilir.
4. Toplama (Stack-Up) Analizi:
Fonksiyonel ölçüye etki eden boyutlar toplanır. Genellikle aşağıdaki yöntemlerden biri seçilir:
Worst Case (En Kötü Durum) Yöntemi: Her bir boyutun maksimum sapmalarının toplandığı en güvenli ama en maliyetli yöntemdir.
RSS (Root Sum Square) Yöntemi: Statiksel bir yaklaşımla sapmaların karelerinin toplamının karekökü alınarak analiz yapılır. Daha gerçekçidir, ancak kabul edilebilir risk içerir.
Monte Carlo Simülasyonu: Daha gelişmiş analizler için yazılımlar aracılığıyla kullanılır.
Tolerans Zinciri Analizinde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Parça yüzeyleri arasındaki yer değiştirme yönleri net olmalıdır.
Ölçülerin yönü (pozitif-negatif katkı) doğru analiz edilmelidir.
Ölçülerin birbirine olan bağımlılığı veya istatistiksel ilişkileri göz önünde bulundurulmalıdır.
Analiz sonucunda ulaşılan değer, fonksiyonel limitlerin dışında ise tasarım revizyonu veya tolerans iyileştirmesi gereklidir.
Tolerans Analizi Yazılımları ve Dijital Yaklaşım
Manuel hesaplamaların sınırlı olduğu karmaşık montajlarda, tolerans analiz yazılımları devreye girer. Siemens VSA, CETOL 6σ, 3DCS gibi araçlar, 3D CAD verileri üzerinden tolerans analizi yaparak zaman kazandırır ve doğruluğu artırır.
Plus Eğitim ve Danışmanlık olarak, Siemens VSA yazılımı üzerinden tolerans analizi danışmanlığı ve eğitimleri de sunuyoruz.
Sonuç: Tolerans Zinciri Analizi ile Kaliteye Giden Yol
Tolerans zinciri analizi, sadece mühendislik hesaplaması değil, tasarım güvenliğini, kaliteyi ve üretim maliyetlerini doğrudan etkileyen stratejik bir adımdır. Bu analiz, tasarım sürecine entegre edildiğinde firmalara önemli avantajlar sağlar:
İlk seferde doğru üretim (Right First Time)
Kalite iyileşmesi
Fire ve yeniden işleme oranlarında azalma
Maliyet ve zaman tasarrufu
Plus Eğitim ve Danışmanlık olarak, tolerans analizine yönelik eğitim, danışmanlık ve yazılım çözümleriyle yanınızdayız. Tolerans zinciri analizi hakkında daha fazla bilgi almak veya işletmenize özel bir değerlendirme yapmak isterseniz bizimle iletişime geçebilirsiniz.
📞 0 551 960 30 22
Yorumlar